Si te shkruajme formulat e perberjeve inorganike | Kimia 8

Si te shkruajme formulat e oksideve, acideve, bazave dhe kriperave

Rregulla të përgjithshme

Formula e oksideve shkruhet duke këmbyer valencat sipas rregullës kryqe.
Formulat e një baze shkruhet duke pasur parasysh se në molekulën e saj do të ketë aq grupe hidrokside sa është valenca e metalit.
Në molekulën e një acidi ka aq atome hidrogjen sa është valenca e mbetjes acide.
Formula molekulare e një kripe shkruhet duke këmbyer valencat e joneve metal me ato të mbetjes acide.

Do të zgjidhim disa shembuj duke parë specifikisht rregullat për oksidet, acidet, bazat dhe kripërat.

Shembull 1

Të shkruhet formula e oksidit të borit

Zgjidhje

Për t shkruar formulën e oksidit të borit, duhet të dimë valencat e elementëve bor dhe oksigjen. Në tabelën e valencave gjejmë:

B (Valenca III)

O (Valenca II).

Shënojmë me x numrin e atomeve të borit dhe me y numrin e atomeve të oksigjenit.

Rregull: Prodhimi i valencës me numrin e atomeve të njërit element, duhet të jetë i barabartë me prodhimin e valencës me numrin e atomeve të elementit tjetër.

Për borin shkruajme:

$\displaystyle 3x=6$

$\displaystyle x=2$

Për oksigjenin shkruajme:

$\displaystyle 2y=6$

$\displaystyle y=3$ .

Pra, formula përfundimtare do të jetë $\displaystyle {{B}_{2}}{{O}_{3}}$

Shembull 2

Të shkruhen formulat e bazave të formuara nga metalet e mëposhtme:

$\displaystyle Cr\left( III \right)$ ; $\displaystyle Fe\left( II \right)$ ; $\displaystyle Cu\left( I \right)$ ; $\displaystyle Zn\left( I \right)$

Zgjidhje

Për të shkruar formulat e bazave të këtyre metaleve duhet të bazohemi tek këto rregulla:

Të njohim valencën e metalit
Në molekulën e një baze do të vendosen aq grupe hidrokside sa është edhe valenca e metalit.
Grupi hidroksid është gjithmonë njëvalent.

Duke zbatuar rregullat e mësipërme, nxjerrim formulat e bazave. Ato do të jenë:

$\displaystyle Cr{{\left( OH \right)}_{3}}$ ; $\displaystyle Fe{{\left( OH \right)}_{2}}$ ; $\displaystyle CuOH$ ; $\displaystyle Zn{{\left( OH \right)}_{2}}$

Shembull 3

Të shkruhet formula e acidit klorhidrik

Zgjidhje

Rregulla që duhen zbatuar:

Molekulat e acideve fillojnë me hidrogjen.
Duhet të njohim mbetjen acide dhe valencën e saj.
Në molekulën e një acidi do të vendosen aq atome hidrogjen sa do të jetë dhe valenca e mbetjes acide.

Në rastin tonë, mbetja acide klorure është njëvalente dhe do të lidhet me një atom hidrogjen.

Formula e acidit klorhidrik është $\displaystyle HCl$ .

Shembull 4

Të shkruhet formula e acidit fosforik.

Zgjidhje

Për këtë duhet të dimë:

Mbetjen acide dhe valencën e saj.
Në molekulë do të kemi aq atome hidrogjen sa është valenca e mbetjes acide.

Shohim në tabelë dhe gjejmë që mbetja quhet fosfate dhe është trevalente. Meqënëse atomi i hidrogjenit është njëvalent, atëherë mbetja fosfate do të lidhet me tri atome hidrogjen.

Në zbatim të rregullave, formula do të jetë $\displaystyle {{H}_{3}}P{{O}_{4}}$ .

Shembull 5

Të shkruhet formula e sulfatit të aluminit.

Zgjidhje

Për të shkruar këtë formulë duhet të dimë:

Valencën e aluminit
Mbetjen acide dhe valencën e saj.

Zbatojmë rregullën kryqe si tek oksidet. Valenca e aluminit kalon si numër tregues për mbetjen acide dhe valenca e mbetjes acide kalon si numër tregues për atomet e aluminit. Mbetja sulfate është dyvalente, alumini është trivalent, formula e sulfatit të aluminit është $\displaystyle A{{l}_{2}}{{\left( S{{O}_{4}} \right)}_{3}}$ .